SMAP+ is een RIVM-project waarin, met behulp van statistische modellering van data uit vragenlijsten, schattingen gemaakt worden voor indicatoren op laag schaalniveau (dorp/buurt). In GO! Noord Nederland gebruiken we, naast de informatie uit de dorpsgesprekken ook dergelijke statistische gegevens (dorpsprofiel) over de gezonde leefomgeving, zoals gegevens over de ervaren gezondheid, de beleving van de omgeving, etc. In een bijeenkomst op 11 februari in Groningen, heeft SMAP+ projectleider Fons van der Lucht (RIVM) ons daarom meegenomen in de mogelijkheden van SMAP+, wat als basis diende voor een vervolggesprek over onze presentatie van statistische data. Naast de consortiumpartners uit GO! Noord Nederland waren voor de gelegenheid ook Gegevensknooppunt Groningen en Data Fryslân aangesloten.
In onze visualisatie van GO! Noord Nederland voor dorpen delen we de statistische gegevens van een gezonde leefomgeving in vier domeinen: gezond landschap, gezonde voorzieningen, gezond contact en gezond milieu/voedsel. Dit plaatje is geen doel op zich, maar een hulpmiddel in de methode om in één oogopslag te kunnen zien hoe de gezonde leefomgeving van een dorp scoort ten opzichte van zijn omgeving: waar zitten de kansen en waar de verbeterpunten?
Inmiddels is duidelijk dat het accent in onderliggende thema’s in kleine kernen vaak anders ligt dan in de grote stad. Een voorbeeld hiervan is het belang van mobiliteit (infrastructuur, bereikbaarheid – waaronder ook digitale bereikbaarheid valt). In veel plattelandsgebieden is het hebben van een auto bijna onontbeerlijk om bepaalde voorzieningen te bereiken, maar wat als je geen auto hebt? Een dorp biedt hier veelal andere mogelijkheden en beperkingen dan de stad en dient dus ook anders begrepen te worden. Een ander voorbeeld is de sociale samenhang en lokale identiteit, die vaak sterker is in dorpen en kansen biedt om de leefomgeving gezonder in te richten, door middel van bewonersinitiatieven voor bewegen, ontmoeten, contact of nieuwe vormen van voorzieningen op coöperatieve basis.
Een greep uit de conclusies naar aanleiding van deze SMAP+ bijeenkomst:
- Bereikbaarheid is in de praktijk van het dorp vaak een subjectief begrip. Om die reden moet je niet alleen kijken naar reistijden, maar ook naar de tevredenheid met bereikbaarheid? In dat geval is het ook van belang om burenhulp mee te nemen in de indicator of een vrijwillige buurtbus, die daarvoor misschien wel belangrijker en bruikbaarder zijn dan het officiële OV.
- Hoe worden niet-ruimtelijke elementen (bijv. verenigingen) meegenomen; daarvan zijn geen of minder statistische gegevens beschikbaar, maar zij kunnen heel veel bijdragen aan de gezonde leefomgeving.
- Let op privacy en voorkom stigmatisering van buurten als je statistische gegevens op dorps/buurtniveau gebruikt.